Tímamótastyrkur til rannsóknaverkefnis á vegum Listaháskóla Íslands

Rannsóknarverkefnið Snjallhljóðfæri: að skilja gervigreind 21. aldar gegnum skapandi tónlistartækni hefur hlotið tvær milljónir evra í styrk (rúmar 300 milljónir íslenskra króna) frá Evrópska rannsóknaráðinu (e. European Research Council). Verkefnið verður hýst hjá Listaháskóla Íslands og boðar tímamót fyrir skólann og rannsóknir á fræðasviði lista hér á landi. Styrkinn hlýtur dr. Þórhallur Magnússon, prófessor og deildarforseti tónlistardeildar Sussex háskóla í Englandi og rannsóknaprófessor við Listaháskóla Íslands. Um er að ræða hæsta styrk sem rannsóknaráð Evrópu veitir einstaklingum sem þykja skara framúr í störfum sínum og hefur sá heiður einungis hlotnast íslenskum vísindamönnum fjórum sinnum áður.

Að sögn Þórhalls er það "gífurlegur heiður að hljóta þennan styrk frá ERC. Ég hef verið að vinna í rannsóknum á tölvutónlist og gervigreind í yfir tvo áratugi og áhugi minn hefur sífellt verið að færast lengra í átt að heimspekilegri þýðingu þess að nota gervigreind við skapandi vinnu. Hvernig túlkum við það þegar börnin okkar teikna Óla Prik í einhverju smáforriti og útkoman líkist verkum Van Gogh, eða unglingar spila inn melodíu sem er útsett í stíl Mahlers? Hvaða orð notum við til að tala um þessa hluti? Hver er skapandinn þegar ljóðskáld notar gervigreind sem hefur lesið allar útgefnar íslenskar bókmenntir til að hjálpa sér við ljóðasmíði? Þetta eru ekki einfaldar spurningar og það er ekkert eitt fræðasvið sem getur svarað þeim. Þess vegna hef ég þróað verkefni til að vinna í þverfaglegu samstarfi við sérfræðinga í tónlist, heimspeki, hugrænum vísindum (e. cognitive science), tölvuvísindum og félagsfræði. Í verkefninu er hljóðfæri notað sem brennipunktur til að rannsaka þessar spurningar. Rannsóknarteymið mun smíða hljóðfærin, nota þau í tónlistarflutningi og skapa grundvöll fyrir þátttöku almennings við að þróa þau hugtök og orðræðu sem við þurfum á að halda til að við getum almennilega rætt tilkomu gervigreindar sem skapand afls í verkum okkar. Þrátt fyrir heimspekilega og hugvísindalega skírskotun verkefnisins þá eru rætur þess í tónlist og mér fannst Listaháskóli Íslands því  vera ákjósanlegt umhverfi fyrir vinnu við þessa rannsókn.“

Rannsóknin spannar svið gervigreindar, tónlistar og hugvísinda, og skapar alþjóðlegan vettvang til þverfaglegs samstarfs milli háskóla og menningarstofnana. Verkefnið er leitt af Þórhalli með þátttöku sérfræðinga á sviði heimspeki, hugrænna vísinda, tölvunarfræði og hljóðfæragerðar. Samstarfsaðilar verkefnisins hér á landi eru m.a. Háskóli Íslands, Háskólinn í Reykjavík og Mengi, en meðal erlendra samstarfsaðila eru Cambridge Digital Humanities, Sussex Humanities Lab og Ircam. Rannsóknin stendur í fimm ár og verða þrír doktorsnemar, tveir nýdoktorar og hjóðfærahönnuður ráðnir til verkefnisins.

 
Verkefnið skapar vettvang fyrir þverfaglega greiningu á þeim möguleikum sem gervigreindin hefur fært okkur á síðustu árum, með því að nota tónlist sem viðfangsefni. Með því að þróa ný snjallhljóðfæri mun verkefnið rannsaka þær umbreytingar sem eiga sér stað í menningu okkar og samfélagi með tilkomu gervigreindar, sem jafnframt kalla á endurskoðun hugtaka á borði við frumsköpun og höfundaverki. Eitt af markmiðum rannsóknarinnar er að þróa og greina þá orðræðu sem myndast við notkun gervigreindar í tónlist, sem óhjákvæmilega vekur spurningar sem snerta á siðfræði, listheimspeki og fagurfræði. Rannsóknin beinist þannig að hugmyndum um eðli sköpunar, frumleika og höfundaverks í listum og áhrif þessara þátta á þau svið samfélagsins sem notast við skapandi gervigreind.

„Styrkveitingin er vitaskuld stórkostlegur áfangi fyrir Þórhall Magnússon og hans feril í háskólastarfi. Sú viðurkenning sem rannsóknum á fræðasviði lista hlotnast með þessari styrkveitingu er einnig mikill ávinningur og endurspeglar skýrt vægi fræðasviðsins í samtímanum. Ekki einungis hér á landi heldur í allri Evrópu, þar sem listrannsóknum hefur vaxið mjög hratt fiskur um hrygg", segir Fríða Björk Ingvarsdóttir, rektor Listaháskóla Íslands. "Listirnar eru þess eðlis að þær spanna alla þá þætti sem lúta að mannlegri hegðun og hugsun, einnig þegar kemur að rannsóknum. Styrkur listanna í gegnum aldirnar hefur ætíð legið í greiningu á kjarna mennskunnar, á því sem knýr hugsun okkar, vitsmuni og samfélagslega þróun áfram. Sú staðreynd á sannarlega enn við í samtímanum, enda er rannsóknarverkefni Þórhalls mjög gott dæmi um þá víðu skírskotun og þverfaglegu nálgun sem felast í listum, hvort heldur litið er til sjálfs sköpunarferlisins eða rannsóknaráherslna. Listunum er m.ö.o ekkert óviðkomandi eins og vel sést í þeim víðfeðmu efnistökum sem rannsókn Þórhalls mun byggja á þar sem útgangspunkturinn er eigi að síður aðferðarfræði frumsköpunarinnar og þess slagkrafts sem felst í miðlun lista. Það traust sem fræðasviðinu og Listaháskólanum er sýnt með þessari styrkveitingu, markar að mínu mati tímamót í fjármögnun rannsóknarumhverfis háskóla hér á landi. Og sannar um leið - ef einhver skyldi hafa hafa efast - að Listaháskólinn á fullt erindi inn í heim háskólarannsókna á jafningjagrundvelli".

 

 
fániog logoerc&eu.png
 
 

 

X